PM Krishi Sinchai Yojana: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਪਾਣੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਨਿਯਮਿਤ ਬਾਰਿਸ਼, ਸੋਕਾ, ਹੜ੍ਹਾਂ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਰਗੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਕਾਂ ਕਾਰਨ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਜਲ ਸੰਸਾਧਨ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਬੀਜੇ ਗਏ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਿਰਫ 47% ਸਿੰਚਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਾਰਿਸ਼ ਅਧਾਰਤ ਖੇਤੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਹਨਾਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1 ਜੁਲਾਈ, 2015 ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਸਿੰਚਾਈ ਯੋਜਨਾ (PMKSY) ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਸਕੀਮ ਦਾ ਮੋਟੋ “Har Khet Ko Pani” (water for every field) ਅਤੇ “More Crop Per Drop” ਹੈ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਸਿੰਚਾਈ ਯੋਜਨਾ ਕੀ ਹੈ (What is Pm Krishi Sinchai Yojana)
PMKSY ਇੱਕ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹਰੇਕ ਕਿਸਾਨ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੀਮ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਯਕੀਨੀ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਸਰੋਤ ਬਣਾਉਣ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਧਰਾਂ ‘ਤੇ ਜਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ‘ਤੇ ਵੀ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੀਮ ਪੇਂਡੂ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਸਿੰਚਾਈ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ (PMKSY Objective)
PMKSY ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਉਦੇਸ਼ ਇਹ ਹਨ:
- ਖੇਤਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਕਨਵਰਜੈਂਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ।
- ਖੇਤ ‘ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭੌਤਿਕ ਪਹੁੰਚ ਨੂੰ ਵਧਾਓਣਾ ਅਤੇ ਯਕੀਨੀ ਸਿੰਚਾਈ (ਹਰ ਖੇਤ ਦੀ ਪਾਣੀ) ਅਧੀਨ ਕਾਸ਼ਤਯੋਗ ਖੇਤਰ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨਾ।
- ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ, ਵੰਡ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਕੁਸ਼ਲ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਏਕੀਕਰਨ, ਢੁਕਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ।
- ਬਰਬਾਦੀ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਮਿਆਦ ਅਤੇ ਹੱਦ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ – ਖੇਤੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨਾ।
- ਜਲਘਰਾਂ ਦੇ ਰੀਚਾਰਜ ਨੂੰ ਵਧਾਓਣਾ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਜਲ ਸੰਭਾਲ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ।
- ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ, ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੁਨਰਜਨਮ, ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਰੋਕਣ, ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੇ ਵਿਕਲਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਐਨਆਰਐਮ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਲਈ ਵਾਟਰਸ਼ੈੱਡ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਬਰਸਾਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਓਣਾ।
- ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਫੀਲਡ ਕਾਰਜਕਰਤਾਵਾਂ ਲਈ ਵਾਟਰ ਹਾਰਵੈਸਟਿੰਗ, ਜਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਸਥਾਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ।
- ਪੇਰੀ-ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤੀ ਲਈ ਟ੍ਰੀਟ ਕੀਤੇ ਮਿਉਂਸਪਲ ਗੰਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੀ ਪੜਚੋਲ ਕਰਨਾ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਸਿੰਚਾਈ ਯੋਜਨਾ ਲਈ ਯੋਗਤਾ ਮਾਪਦੰਡ (Eligibility Criteria for PMKSY)
ਇਸ ਸਕੀਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਈ ਯੋਗਤਾ ਲੋੜਾਂ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਬਿਨੈਕਾਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ:
- ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਰਗ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ।
- ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਸਿੰਚਾਈ ਯੋਜਨਾ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਕਿਵੇਂ ਦੇਣੀ ਹੈ (How to Apply for PMKSY)
- ਪਹਿਲਾਂ, ਬਿਨੈਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬਲਾਕ ਦਫਤਰ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਬਲਾਕ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਭਵਨ ਵਿਚ ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬੈਠਦੇ ਹਨ। ਬਿਨੈਕਾਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਬਿਨੈ-ਪੱਤਰ ਦੇਣਗੇ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਰ ਕੇ ਉੱਥੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
- ਬਿਨੈ-ਪੱਤਰ ਵਿੱਚ ਨਾਮ, ਪਤਾ, ਆਧਾਰ ਨੰਬਰ, ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ, ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰ, ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਵੇਰਵੇ, ਫ਼ਸਲ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਆਦਿ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਹੋਣਗੇ। ਬਿਨੈਕਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਸਾਰੇ ਵੇਰਵੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਭਰਨੇ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨੱਥੀ ਕਰਨੇ ਹੋਣਗੇ।
- ਫਿਰ ਬਿਨੈ-ਪੱਤਰ ਫਾਰਮ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਸਦੀਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਫ਼ਸਰ ਨੂੰ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਫਿਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਫ਼ਸਰ ਯੋਗਤਾ ਦੇ ਮਾਪਦੰਡ ਅਤੇ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਅਰਜ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਜਾਂ ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰੇਗਾ।
- ਜੇਕਰ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਬਿਨੈਕਾਰ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਫ਼ਸਰ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਬਿਨੈਕਾਰ ਨੂੰ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਡੀਲਰ ਜਾਂ ਸੂਖਮ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜਾਂ PMKSY ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋਰ ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਪੱਤਰ ਦਿਖਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਫਾਰਮ ‘ਤੇ ਸਿਸਟਮ ਲਗਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
- ਇੰਸਟਾਲੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਾਗ, ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਡੀਲਰ/ਨਿਰਮਾਤਾ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਟੀਮ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨਗੇ ਕਿ ਸਿਸਟਮ ਨਿਰਧਾਰਨ ਅਤੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਉਹ ਸਬੂਤ ਵਜੋਂ ਸਿਸਟਮ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਲੈਣਗੇ।
- ਨਿਰੀਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਬਸਿਡੀ ਦੀ ਰਕਮ ਸਿੱਧੇ ਲਾਭ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ (DBT) ਦੁਆਰਾ ਬਿਨੈਕਾਰ ਦੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਸਬਸਿਡੀ ਦੀ ਰਕਮ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਸੀਮਾਂਤ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕੁੱਲ ਲਾਗਤ ਦਾ 55% ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕੁੱਲ ਲਾਗਤ ਦਾ 45% ਹੋਵੇਗੀ। ਬਾਕੀ ਬਚੀ ਰਕਮ ਬਿਨੈਕਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਯੋਗਦਾਨ ਵਜੋਂ ਸਹਿਣੀ ਪਵੇਗੀ।
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਸਿੰਚਾਈ ਯੋਜਨਾ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ (Required Documents for PMKSY)
ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਸਿੰਚਾਈ ਯੋਜਨਾ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ, ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਕੁਝ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਆਧਾਰ ਕਾਰਡ।
- ਜਾਤੀ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ।
- ਪਤੇ ਦਾ ਸਬੂਤ।
- ਰਾਜ ਨਿਵਾਸ ਪ੍ਰਮਾਣ-ਪੱਤਰ।
- ਪਾਸਪੋਰਟ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ।
- ਮੋਬਾਇਲ ਨੰਬਰ।
- ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਪਾਸਬੁੱਕ।
- ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਜਮ੍ਹਾ (ਫਾਰਮ ਦੀ ਕਾਪੀ)।
PMKSY ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ੀ ਸਿੰਚਾਈ ਯੋਜਨਾ ਨੇ ਸਿੰਚਾਈ ਸਮਰੱਥਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਧਾਉਣ, ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Today Gas Cylinder Price in Punjab: ਐਲਪੀਜੀ ਸਿਲੰਡਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਕਟੋਤੀ, ਦੇਖੋ ਅੱਜ ਦਾ ਰੇਟ